İlçe M.Ö. III ncü yüzyılda medeniyetin kurulduğu Aras nehri civarında Salyamaç, Yolgören ve Çelikli köylerinde bulunan tarihi eserlerden anlaşılmaktadır. İlçe Bayraktar köyü civarında kurulmuştur.Daha önce Bayraktar diye tanınan ilçemiz 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu ya ayak basan Selçuklu hükümdarı Alparslan’ın öncülerinden Bayraktar Han tarafından kurulmuştur.İlçenin adı buna izafeten Bayraktar olarak kalmıştır.Bayraktar isimi ile anılan Karayazı ilçesinde halen eskiden köy olan şu anda bir mahalle olan bir yerleşim yeri mevcuttur.
        Karayazı ismi karla kaplı düzlük anlamına gelen kar yazı sözünden gelmektedir.Osmanlı döneminde Bayraktar köyü Hınıs Sancağına bağlı olarak kalmıştır.Cumhuriyetin ilanından sonra yörenin özelliği nedeni ile idari bütünlüğün sağlanması ve hizmetlerin genişlettirilmesi amacıyla T.B.M.M tarafından ilçe kurulmasına karar verilmiştir.
        1937 yılında bu gün ,köprü köy ilçesine bağlanan Çullu köyünün bulunduğu yerde ilçe merkezi kurulmuştur.İki yıl sonra ilçe merkezi şu an merkez mahalle olan Bayraktar mahallesinin kuzeyinde hükümet konağı ve Jandarma Karakolu inşa edilerek buraya taşınmış ve Karayazı ismini almıştır.
Halk arasında “Karayazı “ismini şu olaydan aldığı yaygın olarak söylenmektedir. Anlatılan efsaneye göre ;Bir kış günü Tekman ilçesinden Bayraktar’a gelen düğün alayı dönüşlerinde kar fırtınasına tutulurlar.Kırk elli kişi oldukları tahmin edilen süvarilerin tümü bu fırtınada ölürler.Yalnızca gelin kurtulmuştur.Bu acı olay üzerine gelin “Karayazım,Karayazım,budur benim yazım;ben feleğe neylerim kış oldu güzel yazım” diyerek duygularını dile getirdiği söylenir.Ancak bunu teyit eden resmi bir belge yoktur. 

                                                        CUNNİ MAĞARASI

 

Erzurum'un Karayazı ilçesine bağlı Salyamaç Mahallesi'nin kuzey doğusundaki kalkerli kayalıklarda yer alan ve iki kattan oluşan Cunni Mağarası'nın bir bölümünde Ortaçağ kilisesi, doğuya bakan büyük bölümünde ise Türklerin kullandığı damgalarla tasvirler bulunuyor.

 

Son 20 yıldır bölgede inceleme yapan bilim ekibindeki Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Oktay Özgül, AA muhabirine, Cunni Mağarası'nın Anadolu'daki en eski Türk yerleşmelerinden biri olduğunu söyledi.

 

 

"Runik harflerin 5 tanesi Anadolu'da ilk olarak burada tespit edilmiştir"

Mağaranın Anadolu Türk kültür tarihi açısından son derece önemli bir veri alanı olduğuna dikkati çeken Özgül, buradan yola çıkarak Anadolu'daki Türk kültür tarihinin başlangıcını çok eskilere kadar götürebildiklerini belirtti.

Özgül, şöyle konuştu:

"Hocalarımızın ve bizim yaptığımız çalışmalar, buradaki ön Türklerin arkeolojisine dayalı bir çalışmadır. Bu çalışma yaklaşık 20 yıldır devam ediyor. Bu çalışmanın temelinde ise Cunni Mağarası yer alıyor çünkü Cunni Mağarası, 1071 yılından önce buraya gelen Türklerin varlığını ispat eden çok önemli bir yerleşmedir. Bu yerleşmede Oğuzlara ait olan damgalar, runik harfler ki bunlar çok önemlidir. Göktürkçe'nin temelini oluşturan runik harflerin 5 tanesi Anadolu'da ilk olarak burada tespit edilmiştir."

Özgül, bu harflerin benzerlerinin de Kars Kağızman Geyiklitepe ve Ordu Esatlı'daki kayalıklar üzerinde yer aldığını anlatarak, "Bu yazının kökeni nereye dayanıyor, Orta Asya'ya, Orhun Yazıtları'na dayanıyor. Yani Orhun Abideleri'nde kullanılan runik harflerin benzerlerini biz Cunni Mağarası'nda, Esatlı ve Geyiklitepe'de görüyoruz. Demek ki bu üçünün burada varlığı Orta Asya'dan çok daha evvelki zamanlarda Anadolu'ya ve Doğu Anadolu'ya yapılan bir göçe işaret ediyor. Bu göç, ön Türk göçüdür." değerlendirmesinde bulundu.